|
|
2. BİLİŞSEL ÖĞRENME TEORİLERİ
2.1. Gestalt Öğrenme Teorisi
Gestalt (örüntü) teorisi üç alman teorisyen ( Werthiemer, Kohler, Koffka) tarafından geliştirilmiştir. Uyaran - tepki ilişkisine dayalı mekanik davranışçı yaklaşımı ret ederek bütünsel bir yaklaşım geliştirmişlerdir. Gestalt teorisine göre öğrenme bir yapının örüntüsünün anlaşılmasıdır ve bütündaima parçaların toplamından büyüktür. Gestalt teorisi organizasyonun bir kaç yasası olduğunu var sayar. Bunlar insanın algıları organize ederken kullandığı kalıtsal olarak sahip olduğu yasalardır. Bunlar a) Gestalt Faktörü : bir durumun bütünsel olarak algılanması koşuluna destek olur. b) İzomorfizm: uyaranların gestalt alanlarını haritalarken serebral korteksin yeniden yapılandırılmasıdır ve Psikolojik Paralellik doktrini işaret edilmektedir. c.) Bütünleme (Closure) Faktörü: Eksik algıları tamamlayarak bütüne ulaşma eğilimidir İnsan beyni bütünü daha kolay algılıyorsa eğitimde de bütünden parçalara giden bir yöntem uygun olur. |
d.) Yakınlık Faktörü: birbirine yakın konumda bulunan nesneler hiç ilişkileri olmasa da bir bütün olarak algılanır. Bu önermenin okuma, görsel sanatlar ve müzik öğrenimine uyarlanabilir özellikleri vardır.
e.) Benzerlik Faktörü: Benzeyen nesneleri zihin bir gurupta toplama eğilimindedir Öyleyse öğrenme ortamlarında önce benzerler sunulup aralarındaki bağlar kurulduktan sonra zıtlarını veya daha uzak olanları sonra sunulmalı f.) Nesne - uzay Efekti: Göz nesneler arasındaki mesafe ve boşluklardan ziyade nesneleri görme eğilimindedir. g.) İz Teorisi: Beyinde bağlantılar yapıldığında öğrenme için gerçekleştiği var sayılan nörolojik değişimlerin mekanizmasının adıdır. Bu değişimler fikirler, görüşler, kavramlar, imgeler v.s. arasındaki bağlantıyı temsil eder. Tekrar ve biriciklik izi güçlendirir. Öğrenmede izler yaratmak ve benzer izleri bir gurupta toplayarak haritalar oluşturmaktır. Bu yaklaşıma göre öğrenmenin hızlı gerçekleşmesi için öğretilecek şeylerin mümkün olduğunca ayrık ve sık tekrarı olmalı. |
2.2. İnşacı (Contructivist) Öğrenme Teorisi
İnşacı yaklaşıma göre öğrenme repertuvarda mevcut olan bilgi ve deneyimlerden anlamlar çıkarmak ve kavramsal bağıntılar kurmaktır. Dinamik bir yapıdır ve kişiye özeldir.
Her birey bilgiyi bireysel ve sosyal olarak kurar. Bu kurguyu bir arada tutan şey ise manadır. Bilgi gerçeğin ta kendisi değil sadece bir tercüme şeklidir. 2.2.1. İnşacı Öğrenmenin Prensipleri
|
|
|
2.3. İnşacı Öğrenme Modelleri
2.3.1. Jerome Bruner : Keşf Ederek Öğrenme
Bruner inşacı öğrenme teorisinin kurucularındandır. İlk dönemlerinde Piaget den ilerleyen dönemlerde de Vygotsky den etkilenmiştir. Bruner'e göre öğrenme öğrenenin aktif bir şekilde sahip olduğu bilgi ve deneyimden yararlanarak yeni fikirler ve kavramlar oluşturduğu ve geliştiği süreçtir. Öğretme ise bu gelişmeye yardım etmek ve şekillendirmektir. Sürecin safhaları bilgiyi seçme ve dönüştürme, karar verme, hipotez kurma, bilgi ve deneyimden anlam çıkarmak şeklindedir. Bruner'e göre bilgi ve deneyimden anlam çıkarmak benzerliklere ve farklılıklara göre sınıflama yapmaktır ve öğrenmede zaten sınıflamalar yapmanın tam da kendisidir. Eğitime dair görüşlerini 1996 yayınlanan 'The Culture of Education' adlı kitabında açıklamıştır. 2.3.1.1 Bruner'in Öğretim Modeli Buruner'e göre öğrenmenin benzerlikler veya farklılıklara göre kategoriler oluşturmak olduğunu belirtmiştik. Kategoriler (1) görünüm ve niteliklerine göre veya (2) özdeşliklerine göre yapılabilir. Özdeşlik kriter koymayı gerektirir, kriterler duygulara, işlevlere veya bilimsel kurallara dayandırılabilir. Kategoriler birleşerek zihinde kategori kodlamaları oluşur ve kodlanmış sistem uyaranlara verilecek tepkileri oluşturmada kullanılır. |
Buruner ilk başlarda enzor konuların bile herkese öğretilebileceğini iddia ediyordu ancak daha sonraları zihinsel gelişmenin evreleri olduğunu ve öğretme sürecinde ki etkinlerin bu safhalara göre düzenlenmesi gerektiği kanısına varmıştır. Safhalar aşağıdaki şekilde gösterilmiştir.
|
2.3.2. Jean Piaget'nin Öğrenme Teorisi
Piaget nin kuramı üç varsayıma dayanır.
Piaget Öğrenme sürecinin üç aşamada gerçekleştiğini söyler. |
Piaget tanımladığı öğrenme sürecinin yanında öne sürdüğü zihinsel gelişim safhaları ile ünlüdür. Doğuştan gençlik dönemine kadar olan dönemi kapsayan bu zihinsel gelişim aşamaları eğitim programlarında özellikle fen ve matematik öğretiminde yer bulmakta ve kabul görmektedir. Zihinsel gelişim süreçleri aşamalı olup çocuk bir aşamayı atlayarak bir üst aşamaya geçemez, aşamanın süresi bireylere göre farklılık gösterebilir ancak her birey bu aşamalardan geçer. Son aşama olan soyut düşünme evresi tamamalanınca zihinsel gelişim tamalanmış olmaktatır. Daha sonra kazanılacak bilgiler bireyin zihinsel bilgi şemasını zenginleştirecek ve çeşitlendirecektir.
Zihinsel Gelişimin Aşamaları |